Trầm cảm ở tuổi vị thành niên khiến chuyên gia lo ngại
Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) công bố cứ trung bình mỗi ngày, khoảng 3.000 trẻ vị thành niên chết do tự tử trên thế giới. Đặc biệt, hiện nay tình trạng tự tử ở tuổi vị thành niên đang ngày càng gia tăng nhưng người lớn, các bậc phụ huynh chưa biết cách nhận diện, hỗ trợ và can thiệp.
Trầm cảm là vấn đề hay gặp và phổ biến trong giai đoạn phát triển trẻ vị thành niên. Theo số liệu của một số nghiên cứu tại Việt nam cho thấy tỉ lệ trẻ vị thành niên bị trầm cảm là 26,3%, trẻ có suy nghĩ về cái chết là 6,3%, trẻ lập kế hoạch tự tử là 4,6% và trẻ cố gắng tự tử là 5,8%.
Các chuyên gia tâm lý cho rằng, tuổi vị thành niên dễ gặp sang chấn tâm lý khi gặp các sự cố trong cuộc sống. Nếu cha mẹ không kịp thời phát hiện, chia sẻ, các em có thể bị trầm cảm nặng, có hành vi làm hại bản thân, thậm chí tự tử. Ở Việt Nam, một trong những nguyên nhân thường gặp gây ra trầm cảm ở trẻ vị thành niên là do áp lực học tập, thi cử. Đáng nói, ở Việt Nam, vấn đề sức khoẻ tâm thần – đặc biệt tâm lý thanh thiếu niên tuổi học đường chưa được chú trọng nhiều.
Giải thích về vấn đề này, các chuyên gia lo ngại rằng, cha mẹ thường bận rộn công việc, kiếm sống nên ít thời gian quan tâm đến con. Khi con có dấu hiệu bất thường về tâm lý, bố mẹ không kịp thời phát hiện, chia sẻ với con. Do đó, nhiều trường hợp trẻ trầm cảm nặng, dẫn đến tự sát, phát hiện thì đã muộn. Ngoài ra, các khu đô thị lớn, tỷ lệ rối loạn tâm thần có vẻ có xu hướng cao hơn ở tỉnh, thành khác. Trẻ nữ tỷ lệ lo âu trầm cảm, sang chấn tâm lý cao hơn so với trẻ nam. Trẻ trong gia đình có mâu thuẫn, tỷ lệ rối loạn cao hơn so với các em trong gia đình có sự hòa hợp.
Các chuyên gia cũng cảnh báo, trầm cảm là nguyên nhân đứng hàng thứ 3 gây tử vong ở trẻ vị thành niên
Như trường hợp điển hình vừa được các bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM cấp cứu thoát khỏi tay tử thần. Theo BS CKI Nguyễn Cát Phương Vũ, Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM cho biết, bệnh nhi 13 tuổi, ở Long An trong tình trạng ngộ độc thuốc trừ sâu do áp lực từ học tập, bạn bè, bé gái đã uống thuốc sâu tự tử. Bệnh nhi là con đầu lòng trong gia đình có 2 chị em. Sau hôn nhân tan vỡ, em sống với bố và bà nội, em gái ở cùng mẹ. Đầu năm lớp 7 này, em là lớp phó học tập, có mâu thuẫn với một số bạn trong lớp. Dần dần, em bị tẩy chay, cô lập và bắt nạt hội đồng trên mạng xã hội facebook.
Em đã từng ngất xỉu 1 lần trong trường vì áp lực và do bị bắt nạt vào học kỳ 1 năm ngoái. Đỉnh điểm lần này, câu chuyện phán xét và tẩy chay lại tiếp diễn đã dẫn đến hành động đáng tiếc. Em uống thuốc diệt cỏ Bassa Fenobucarb Pertrang 50 EC (hoạt chất Carbamat) không rõ lượng, em cho biết khi còn tỉnh đã uống khoảng 200cc. Sau khi uống, em nôn ói liên tục, gọi bà nội kể lại sự việc vì sợ chết.
Các chuyên gia cũng cảnh báo, trầm cảm là nguyên nhân đứng hàng thứ 3 gây tử vong ở trẻ vị thành niên. Nhưng có một thực tế đáng tiếc, rất ít trẻ phát hiện bệnh sớm. Đa số các em đến viện điều trị chủ yếu là ở giai đoạn vừa và nặng, nhưng chưa gia đình nào điều trị được 6-7 tháng, đa số bỏ dở. Hoặc nhiều trường hợp thấy đỡ là ngừng nên đã thất bại trong điều trị. Có trẻ bệnh tái phát và điều trị từ 2-3 lần và hy vọng khỏi bệnh là rất khó.
Các dấu hiệu nhận biết trẻ có biểu hiện trầm cảm:
Trẻ thường có cảm giác buồn bã, trống rỗng hoặc vô vọng hoặc giận dữ, cáu kỉnh hoặc thất vọng chỉ với những vấn đề rất nhỏ
Mất hứng thú hoặc niềm vui trong hầu hết hoặc tất cả các hoạt động bình thường, chẳng hạn như sở thích hoặc thể thao. Rối loạn giấc ngủ, bao gồm mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều. Mệt mỏi vì vậy ngay cả những nhiệm vụ nhỏ cũng phải nỗ lực rất nhiều
Giảm sự thèm ăn và giảm cân hoặc ngược lại tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân. Lo lắng, kích động hoặc bồn chồn
Suy nghĩ chậm chạp, kém tập trung. Cảm giác vô dụng hoặc mặc cảm, cảm giác có tội nhiều hoặc tội không đúng. Khó suy nghĩ, khó tập trung, khó đưa ra quyết định và ghi nhớ mọi thứ. Có suy nghĩ về cái chết, ý nghĩ tự tử, cố gắng tự tử hoặc tự tử
Có các vấn đề về cơ thể không giải thích được như đau lưng hoặc đau đầu
Nếu bố mẹ bạn, người thân của bạn hoặc chính bạn thấy có một trong các biểu hiện trên hãy đến bệnh viện ngay khi có thể để được sàng lọc, tư vấn và hỗ trợ.
Trẻ thường có cảm giác buồn bã, trống rỗng hoặc vô vọng hoặc giận dữ, cáu kỉnh hoặc thất vọng chỉ với những vấn đề rất nhỏ
Mất hứng thú hoặc niềm vui trong hầu hết hoặc tất cả các hoạt động bình thường, chẳng hạn như sở thích hoặc thể thao. Rối loạn giấc ngủ, bao gồm mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều. Mệt mỏi vì vậy ngay cả những nhiệm vụ nhỏ cũng phải nỗ lực rất nhiều
Giảm sự thèm ăn và giảm cân hoặc ngược lại tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân. Lo lắng, kích động hoặc bồn chồn
Suy nghĩ chậm chạp, kém tập trung. Cảm giác vô dụng hoặc mặc cảm, cảm giác có tội nhiều hoặc tội không đúng. Khó suy nghĩ, khó tập trung, khó đưa ra quyết định và ghi nhớ mọi thứ. Có suy nghĩ về cái chết, ý nghĩ tự tử, cố gắng tự tử hoặc tự tử
Có các vấn đề về cơ thể không giải thích được như đau lưng hoặc đau đầu
Nếu bố mẹ bạn, người thân của bạn hoặc chính bạn thấy có một trong các biểu hiện trên hãy đến bệnh viện ngay khi có thể để được sàng lọc, tư vấn và hỗ trợ.
TH